İZOSTERİZM

   Bir süredir meşgul olduğum için yazılarıma ara vermek zorunda kaldım ama bu sırada bir çok araştırma konusu buldum, bunları da ilerleyen vakitlerde size aktaracağım. Ama bugün size daha yeni öğrendiğim ve bizim meslekte büyük rekabetlere neden olan izosterizm , biyoizosterzmden bahsedeceğim.
   Şimdi gelelim biyoizosterizm ne demek? Biyoizoster, model ya da kılavuz niteliğinde olan bileşikteki bir atom ya da atom grubu yerine başkalarını koyarken, belirli kurallara sadık kalmak gerekir. Yeni sokulan gruplar,çıkarılan gruplar ile aynı elektronik ve uzaysal yapıyı içermelidir. Bu kurallara kısaca "biyoizosterizm kuralları" denilir.Kurallarından biraz bahsetmeyeceğim ama size bu konuyla ilgili bir kaç örnek vererek işimize ilerde çok yarayacağını düşünmekteyim. Kısaca da ,aynı farmakolojik etkiyi gösteren ilaç gösteren ama bunu temelde aynı molekülle yapılması işlemidir. Yani kulağınızı farklı farklı göstermek gibi.

    Bunlardan ilk olarak şunu söylemek istiyorum.Halka kapatıp açmakla değişik yapılar elde edilir. Bu yapılar arasında da benzerlikler bulmak mümkündür. Özellikle bu arada hidrojen bağlan ve katı bağlar oluşursa psödosiklik "yalancı halkair konformasyonlar elde edilir. Önemli örneklerden birisi östrojenik etki gösteren bileşikler arasında bulunur. Stilben türevleri ile östradiol arasındaki uzaysal benzerlik nedeniyle stilben türevleri östrojenik etki gösterirler. Ancak, örneğin dietilstilbestrol'ün östradiol'e benzemesi için mutlaka transdietilstilbestrol  şeklinde olması gerekir, cis-dietilstilbestrol  yapı yönünden östradiol'e benzemediği için trans izomerinden 14 kez daha az etkilidir.

   Gene buna benzer başka bir örnek vermek gerekirse sinir sistemine ilaçlarından Oksazolidindion türevlerinde de böyle bir biyoizosterizasyon görebiliriz.Bu grup bileşikler, hidantoinlere analog olarak ortaya konulan bileşiklerdir. Hidantoinlerin 1. konumdaki azot atomu,biyoizosteri olan oksijenle yer değiştirerek, 1,3-oksazol yapısı hazırlanmıştır.Bileşiklerin R1ve R2 sübstitüentlerine bağlı olarak sedatif-hipnotik etkilerinin yanında antikonvülsif etkileri de ortaya okmaktadır. Bu sübstitüentlerin ve 3. konumdaki azot atomunun alkillenmesi ile antikonvülsif etki arttırılmakta vesedatif-hipnotik aktivite oldukça azaltılmaktadır.

hidantoin yapsı

1.3-oksazol yapısı